Hướng tiếp cận không gian trong nghiên cứu làng Việt: Nghiên cứu trường hợp làng Đồng Kỵ, Bắc Ninh

Hướng tiếp cận không gian trong nghiên cứu làng Việt: Nghiên cứu trường hợp làng Đồng Kỵ, Bắc Ninh (Tr.144-160)

PGS.TS Nguyễn Văn Sửu, Th.s Chu Thu Hường

Tóm tắt: Trong bài viết này, chúng tôi bàn về một chủ đề không cũ, đó là làng Việt, và khái quát ba hướng tiếp cận làng Việt. Trên cơ sở đó, với nguồn cảm hứng từ hướng tiếp cận không gian, chúng tôi đi sâu phân tích và lý giải những biến đổi không gian của làng Đồng Kỵ, qua đó cho thấy tính hữu ích của tiếp cận không gian trong nghiên cứu về những biến đổi của làng Việt trong tiến trình công nghiệp hóa và đô thị hóa ở Việt Nam đương đại.

Từ khóa: Các tiếp cận không gian; làng Việt; Đồng Kỵ.

Tài liệu trích dẫn

Ajay M. Garde. 1999. Marginal Spaces in the Urban Landscape: Regulated Margins or Incidental Open Sapces? Journal of Planning Education and Research 18: 200-210.

Ben Kerkvliet. 1990. Everyday politics in the

 Philippines: Class and status relations in a central Luzon village, University of California Press, Berkeley.

Ben Kerkvliet. 1993. Claiming the land: Take-overs by villagers in the Philippines with comparisons to Indonesia, Peru, Portugal, and Russia. Journal of Peasant Studies Vol. 20, No. 3: 459-93.

Ben Kerkvliet. 1995. Village-state relation in Vietnam: The effects of everyday politics on  decollectivization. Journal of Asian Studies, Vol. 54, Issue 2: 396-418.

Ben Kerkvliet. 2001. Quan hệ làng xóm - nhà nước ở Việt Nam: Tác động của đời sống chính trị hằng ngày đối với quá trình xóa bỏ tập thể hóa theo mô hình cũ, trong Một số vấn đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở các nước và Việt Nam. Nhà xuất bản Thế Giới.

Ben Kerkvliet. 2001. An approach for analyzing state-society relations in Vietnam. Sojourn Vol. 16, No. 2: 238-278.

Ben Kerkvliet. 2005. The power of everyday politics: How Vietnamese peasants transformed national policy, Cornell University Press, Ithaca. 

Bộ Văn hóa - Thông tin. 1993. Kỷ yếu Hội thảo về Lễ hội, Hà Nội.

Bùi Xuân Đính.1998. Hương ước và quản lý làng xã.  Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.

Chu Văn Vũ (chủ biên). 1995. Kinh tế hộ trong nông thôn Việt Nam. Hà Nội: Khoa học Xã hội.

Chử Văn Lâm (và các tác giả khác). 1992. Hợp tác hóa nông nghiệp Việt Nam: Lịch sử - vấn đề - triển vọng. Hà Nội: Nhà xuất bản Sự Thật.

Georges Condominas. 1997. Không gian xã hội vùng Đông Nam Á. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa.

Hà Văn Tấn. 2005. "Làng, liên làng và siêu làng - mấy suy nghĩ về phương pháp". Trang 31-41, trong sách Đến với lich sử văn hóa Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Hội Nhà văn.

Hy Van Luong. 1992). Revolution in the village: Tradition and transformation in North Vietnam, 1925-1988, University of Hawaii Press, Honolulu.

Hy Van Luong. 1993. "Economic Reform and the Intensification of Rituals in Two North Vietnamese Villages 1989-1990". pp. 259-191 in The Challenge of Reform in Indochina, edited by Borje Ljunggren, Harvard Institute for International Development, Cambridge.

James C. Scott. 1976. The moral economy of the peasant: Rebellion subsistence in Southeast Asia, Yale University Press.

James C. Scott and Benedict J. Tria Kerkvliet (chủ biên). 1986. Everyday forms of peasant resistance in South-East Asia, Frank Cass.

Jim Scott. 2006. "Các hình thức phản kháng hằng ngày của nông dân". Trang 367-423 trong sách: Một số vấn đề lý thuyết và phương pháp nghiên cứu nhân học, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh.

John Kleinen. 1999. Is There a "Village Vietnam". pp 1-41 in Vietnamese Villages in Transition, edited by Bernard Dahm and Vincent Houben, Department of Southeast Asian Studies, Passau University.

Kirsten Endress. 2002. Beautiful Customs, Worthy Traditions: Changing State Discourse on the Role of Vietnamese Culture. Internationales Asienforum 33, No. 3-4: 303-322.

Kirsten Endress. 2002. Local Dynamics

 of Renegotiating Ritual Space in Northern Vietnam. SOJOURN 16, No. 1: 70-101.

Khoa Lịch sử. 2006. Làng Việt Nam: Đa nguyên và chặt. Hà Nội Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Lisa B. W. Drummond. 2000. Street Scenes: Practices of Public and Private Space in Urban Vietnam. Urban Studies Vol. 37, No. 12:  2377-2391.

Liza Bondi. 2005. Troubling Space, Making Space, Doing Space, , Group Analysis 38: 137-149.

Mandy Thomas. 2003. Spatiality and political change in urban Vietnam. pp. 170-187 in Consuming Urban Culture in Contemporary Vietnam, edited by Lisa B.W. Drummond and Many Thomas, RoutledgeCurzon.    

Nigel Thrift. 2006. Space. Theory, Culture & Society, 23 (2-3): 139-155.

Nguyễn Hải Kế. 1996. Một làng Việt cổ truyền ở đồng bằng Bắc Bộ. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.

Nguyễn Quang Ngọc (1993), Về một số làng buôn ở đồng bằng Bắc Bộ thế kỷ XVIII-XIX. Hà Nội: Hội Sử học Việt Nam.

Nguyễn Quang Ngọc. 1996. "Làng - Thôn trong hệ thống thiết chế chính trị - nông thôn và cơ chế vận hành". Trang 68-109 trong sách Quản lý xã hội nông thôn nước ta hiện nay - Một số vấn đề và giải pháp. Hà Nội:Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Nguyễn Tùng. 2002. "Về không gian làng". Trang 97-138 trong sách  Làng ở vùng châu thổ sông Hồng: Vấn đề còn bỏ ngỏ, Philippe Papin, Olivier Tessier (chủ biên). Hà Nội: Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia.

Nguyễn Thanh Tuấn. 2007. Văn hóa nghệ thuật đồng bằng Bắc Bộ. Không gian và thời gian biến đổi, Nhà xuất bản Từ điển Bách Khoa.

Nguyễn Văn Khánh. 2001. Biến đổi cơ cấu ruộng đất và kinh tế nông nghiệp ở vùng châu thổ sông Hồng trong thời kỳ đổi mới. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Olivier Tessier. 2002. "Xây dựng và gọi tên không gian: Lịch sử và tập quán văn hóa ở một làng trung du (tỉnh Phú Thọ)". Trang 139-179, trong sách  Làng ở vùng châu thổ sông Hồng: Vấn đề còn bỏ ngỏ, Philippe Papin, Olivier Tessier (chủ biên) Hà Nội: Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia.

Pierre Gourrou. 2003. Người nông dân châu thổ Bắc Kỳ, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam & Viện Viễn Đông Bác Cổ. Nhà xuất bản Trẻ.

Phan Đại Doãn. 2001. Làng xã Việt Nam: Một số vấn đề kinh tế - văn hóa - xã hội. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Phan Đại Doãn. 2010. Từ làng đến nước - Một cách tiếp cận lịch sử. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Philip Papin. 1997. Làng và không gian làng Việt Nam, Tạp chí Xưa và Nay 36.

Philippe Papin - Olivier Tessier. 2002. "Làng ở vùng châu thổ sông Hồng: Vấn đề còn bỏ ngỏ?". Trang 17-28, trong sách Làng ở vùng châu thổ sông Hồng: Vấn đề còn bỏ ngỏ, Philippe Papin, Olivier Tessier (chủ biên). Hà Nội: Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia.

Philippe Papin, Olivier Tessier (chủ biên). 2002). Làng ở vùng châu thổ sông Hồng: Vấn đề còn bỏ ngỏ, Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia, Hà Nội.

Samuel L. Popkin. 1979. The rational peasant: The political economy of rural society in Vietnam, University of California Press.

Setha M. Low and Denise Lawrence-Zuniga. 2007. "Locating Culture" in The anthropology of space and place: Locating culture, edited by Setha M. Low and Denise Lawrence-Zuniga, Blackwell Publishing.

Trần Từ. 1984. Cơ cấu tổ chức làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội.

Truong Huyen Chi. 2001. Changing Processes of Social Reproduction in the Northern Vietnamese Contryside: An Ethnographic Study of Dong Vang Village (Red River Delta), PhD Dissertation, University of Toronto. 

Victor H. Matthews. 2003. Physical Space, Imagined Sapce, and Lived Space in Ancient Israel. Biblical Theology Bulletin: A Journal of Bible and Theology 33: 12-20.

http://journal.ussh.vnu.edu.vn/index.php/vjossh/article/view/14